StudyBix

Contact form

Search This Blog

Footer Copyright

Design by - Blogger Templates | Distributed by Free Blogger Templates

About Us

This website Basically Provides, question pattern according to previous year & Current years Syllabus Jobs Portal For Candidates. All the Posts are provided here sectioned well table for easier to reach for Our viewers. Not only for Job you can visit here for boosting your knowledge. If you have any question please reach our contact us page.
StudyBix

Top Post Ad

Ads Area

Your Responsive Ads code (Google Ads)

Below Post Ad

1M + Views

6/trending/recent
StudyBix
Watermark
×
728 x 90
Banner Ad Placeholder

Daily Reading 14th March

The LPG Reforms of 1991: A Turning Point for India

The year 1991 is a seminal landmark in India's modern economic history. The nation stood on the precipice of a severe balance of payments crisis, with foreign exchange reserves dwindling to alarming levels. This dire situation necessitated a fundamental paradigm shift away from the long-standing model of a state-controlled, inward-looking economy. The resulting package of reforms, popularly known as Liberalisation, Privatisation, and Globalisation (LPG), was not just a policy adjustment but a profound ideological transformation that continues to shape India's economic trajectory.

The pre-1991 economy was characterized by draconian regulations, a system often dubbed the 'License Raj,' which stifled entrepreneurship and created inefficiencies. The LPG reforms sought to dismantle this structure. Liberalisation aimed to give unfettered access to markets by reducing tariffs and de-licensing most industries. Privatisation involved the transfer of ownership of public sector undertakings to private entities to enhance efficiency. Globalisation sought to integrate the Indian economy with the global economy, inviting foreign investment and technology. Proponents argued that these measures were imperative to ameliorate the economic stagnation and unlock India's growth potential.

The impact of these reforms was immediate and substantial. The Indian economy, once sluggish, began to witness a burgeoning growth rate, pulling millions out of poverty. Foreign investment flowed in, and a new class of entrepreneurs emerged. However, the reforms were not without their detractors. Critics point to the pernicious effects of this rapid transition, such as rising income inequality and the vulnerability of domestic industries to foreign competition. The agricultural sector, largely left out of the reform ambit, faced a crisis, and the austerity measures that accompanied the reforms often curtailed social sector spending, an egregious outcome for the poor.

In retrospect, the 1991 reforms were a necessary, albeit bitter, pill. They endowed the Indian economy with a new dynamism and resilience. However, the legacy is complex. The challenge for contemporary policymakers is to pursue growth while ensuring that its benefits are more equitably distributed. A judicious approach is required to balance market efficiencies with social welfare, ensuring that the fruits of globalisation do not create deeper societal fissures. The LPG reforms were a turning point, but the journey towards inclusive and sustainable development is an ongoing process.

1991 के एलपीजी सुधार: एक महत्वपूर्ण मोड़

वर्ष 1991 भारत के आधुनिक आर्थिक इतिहास में एक मौलिक (seminal) मील का पत्थर है। राष्ट्र भुगतान संतुलन के गंभीर संकट के कगार (precipice) पर खड़ा था, विदेशी मुद्रा भंडार खतरनाक स्तर तक घट गया था। इस विकट स्थिति ने राज्य-नियंत्रित, अंतर्मुखी अर्थव्यवस्था के लंबे समय से चले आ रहे मॉडल से दूर एक मौलिक प्रतिमान (paradigm) बदलाव की आवश्यकता पैदा की। इसके परिणामस्वरूप सुधारों का पैकेज, जिसे उदारीकरण, निजीकरण और वैश्वीकरण (एलपीजी) के रूप में जाना जाता है, केवल एक नीतिगत समायोजन नहीं था, बल्कि एक गहरा वैचारिक परिवर्तन था जो भारत के आर्थिक पथ को आकार देना जारी रखता है।

1991 से पहले की अर्थव्यवस्था कठोर (draconian) नियमों से caractérisée थी, एक ऐसी प्रणाली जिसे अक्सर 'लाइसेंस राज' कहा जाता था, जिसने उद्यमिता को दबा दिया और अक्षमताओं को पैदा किया। एलपीजी सुधारों ने इस संरचना को खत्म करने (dismantle) की मांग की। उदारीकरण का उद्देश्य टैरिफ कम करके और अधिकांश उद्योगों को लाइसेंस-मुक्त करके बाजारों तक अप्रतिबंधित (unfettered) पहुंच प्रदान करना था। निजीकरण में दक्षता बढ़ाने के लिए सार्वजनिक क्षेत्र के उपक्रमों का स्वामित्व निजी संस्थाओं को हस्तांतरित करना शामिल था। वैश्वीकरण ने भारतीय अर्थव्यवस्था को वैश्विक अर्थव्यवस्था के साथ एकीकृत करने, विदेशी निवेश और प्रौद्योगिकी को आमंत्रित करने की मांग की। समर्थकों (proponents) ने तर्क दिया कि ये उपाय आर्थिक ठहराव को सुधारने (ameliorate) और भारत की विकास क्षमता को अनलॉक करने के लिए अनिवार्य (imperative) थे।

इन सुधारों का प्रभाव तत्काल और महत्वपूर्ण (substantial) था। भारतीय अर्थव्यवस्था, जो कभी सुस्त थी, ने एक बढ़ती (burgeoning) विकास दर देखनी शुरू की, जिससे लाखों लोग गरीबी से बाहर निकले। विदेशी निवेश आया, और उद्यमियों का एक नया वर्ग उभरा। हालांकि, सुधार अपने आलोचकों (detractors) के बिना नहीं थे। आलोचक इस तीव्र संक्रमण के हानिकारक (pernicious) प्रभावों की ओर इशारा करते हैं, जैसे कि बढ़ती आय असमानता और विदेशी प्रतिस्पर्धा के प्रति घरेलू उद्योगों की भेद्यता। कृषि क्षेत्र, जिसे काफी हद तक सुधार के दायरे से बाहर रखा गया था, ने एक संकट का सामना किया, और सुधारों के साथ आए मितव्ययिता (austerity) उपायों ने अक्सर सामाजिक क्षेत्र के खर्च को कम कर दिया, जो गरीबों के लिए एक घोर (egregious) परिणाम था।

पुनरावलोकन में, 1991 के सुधार एक आवश्यक, यद्यपि कड़वी, गोली थे। उन्होंने भारतीय अर्थव्यवस्था को एक नई गतिशीलता और लचीलापन (resilience) प्रदान किया। हालांकि, विरासत जटिल है। समकालीन नीति निर्माताओं के लिए चुनौती यह है कि वे विकास का पीछा करते हुए यह सुनिश्चित करें कि इसके लाभ अधिक समान रूप से वितरित हों। बाजार की दक्षताओं को सामाजिक कल्याण के साथ संतुलित करने के लिए एक विवेकपूर्ण (judicious) दृष्टिकोण की आवश्यकता है, यह सुनिश्चित करते हुए कि वैश्वीकरण के फल गहरे सामाजिक विदर पैदा न करें। एलपीजी सुधार एक महत्वपूर्ण मोड़ थे, लेकिन समावेशी और सतत विकास की ओर यात्रा एक सतत प्रक्रिया है।

১৯৯১ চনৰ এলপিজি সংস্কাৰ: এক নিৰ্ণায়ক সন্ধিক্ষণ

১৯৯১ চনটো ভাৰতৰ আধুনিক অৰ্থনৈতিক ইতিহাসত এক যুগান্তকাৰী (seminal) মাইলৰ খুঁটি। ৰাষ্ট্ৰখন এক গুৰুতৰ বেলেন্স অফ পেমেণ্ট সংকটৰ আশংকাত (precipice) আছিল, বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ ভঁৰাল উদ্বেগজনক স্তৰলৈ হ্ৰাস পাইছিল। এই ভয়ংকৰ পৰিস্থিতিয়ে ৰাজ্য-নিয়ন্ত্ৰিত, অন্তৰ্মুখী অৰ্থনীতিৰ দীৰ্ঘদিনীয়া আৰ্হিৰ পৰা এক মৌলিক আদৰ্শ (paradigm) পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰয়োজনীয়তা আনিছিল। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে হোৱা সংস্কাৰৰ পেকেজ, যাক উদাৰীকৰণ, ব্যক্তিগতকৰণ আৰু গোলকীকৰণ (LPG) বুলি জনা যায়, কেৱল এক নীতিগত সালসলনি নাছিল, বৰঞ্চ এক গভীৰ আদৰ্শগত পৰিৱৰ্তন আছিল যিয়ে আজিও ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক গতিপথক গঢ় দি আছে।

১৯৯১ চনৰ পূৰ্বৰ অৰ্থনীতি কঠোৰ (draconian) নিয়মাৱলীৰ দ্বাৰা পৰিচালিত আছিল, যি ব্যৱস্থাক প্ৰায়ে 'লাইচেন্স ৰাজ' বুলি কোৱা হৈছিল, যিয়ে উদ্যোগীকৰণক বাধা দিছিল আৰু অদক্ষতাৰ সৃষ্টি কৰিছিল। এলপিজি সংস্কাৰে এই গাঁথনিটো ভংগ (dismantle) কৰিব বিচাৰিছিল। উদাৰীকৰণৰ লক্ষ্য আছিল শুল্ক হ্ৰাস কৰি আৰু বেছিভাগ উদ্যোগক লাইচেন্সমুক্ত কৰি বজাৰত অবাধ (unfettered) প্ৰৱেশাধিকাৰ দিয়া। ব্যক্তিগতকৰণত দক্ষতা বৃদ্ধিৰ বাবে ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগসমূহৰ মালিকীস্বত্ব ব্যক্তিগত সংস্থালৈ হস্তান্তৰ কৰা হৈছিল। গোলকীকৰণে ভাৰতীয় অৰ্থনীতিক বিশ্ব অৰ্থনীতিৰ সৈতে একত্ৰিত কৰিব বিচাৰিছিল, বিদেশী বিনিয়োগ আৰু প্ৰযুক্তি আকৰ্ষণ কৰিছিল। সমৰ্থকসকলে (proponents) যুক্তি দিছিল যে এই ব্যৱস্থাসমূহ অৰ্থনৈতিক স্থবিৰতা দূৰ কৰিবলৈ (ameliorate) আৰু ভাৰতৰ বিকাশৰ সম্ভাৱনা মুকলি কৰিবলৈ অত্যাৱশ্যকীয় (imperative) আছিল।

এই সংস্কাৰসমূহৰ প্ৰভাৱ তৎকালীন আৰু যথেষ্ট (substantial) আছিল। এসময়ত মন্থৰ হৈ থকা ভাৰতীয় অৰ্থনীতিত এক বৰ্ধমান (burgeoning) বিকাশৰ হাৰ দেখা গৈছিল, যাৰ ফলত লাখ লাখ লোক দৰিদ্ৰতাৰ পৰা ওলাই আহিছিল। বিদেশী বিনিয়োগ আহিছিল, আৰু এক নতুন শ্ৰেণীৰ উদ্যোগীৰ আবিৰ্ভাৱ হৈছিল। অৱশ্যে, এই সংস্কাৰসমূহ সমালোচকবিহীন নাছিল। সমালোচকসকলে (detractors) এই দ্ৰুত পৰিৱৰ্তনৰ हानिकारक (pernicious) প্ৰভাৱসমূহৰ কথা আঙুলিয়াই দিয়ে, যেনে বৰ্ধিত আয়ৰ বৈষম্য আৰু বিদেশী প্ৰতিযোগিতাৰ সন্মুখীন হোৱা ঘৰুৱা উদ্যোগসমূহৰ দুৰ্বলতা। কৃষি খণ্ড, যাক সংস্কাৰৰ পৰিসৰৰ পৰা বহুলাংশে বাদ দিয়া হৈছিল, এক সংকটৰ সন্মুখীন হৈছিল, আৰু সংস্কাৰৰ সৈতে অহা কষ্টসহিষ্ণুতা (austerity) ব্যৱস্থাসমূহে প্ৰায়ে সামাজিক খণ্ডৰ ব্যয় হ্ৰাস কৰিছিল, যিটো দুখীয়া লোকসকলৰ বাবে এক ভয়ংকৰ (egregious) পৰিণাম আছিল।

পিছলৈ চালে, ১৯৯১ চনৰ সংস্কাৰ এক প্ৰয়োজনীয়, যদিও তিক্ত, ঔষধ আছিল। ই ভাৰতীয় অৰ্থনীতিক এক নতুন গতিশীলতা আৰু স্থিতিস্থাপকতা (resilience) প্ৰদান কৰিছিল। অৱশ্যে, ইয়াৰ ঐতিহ্য জটিল। সমসাময়িক নীতি নিৰ্ধাৰকসকলৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান হ'ল বিকাশৰ সন্ধান কৰাৰ লগতে ইয়াৰ লাভালাভসমূহ অধিক সমানে বিতৰণ হোৱাটো নিশ্চিত কৰা। বজাৰৰ দক্ষতা আৰু সামাজিক কল্যাণৰ মাজত ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰিবলৈ এক বিবেচনাপূৰ্ণ (judicious) দৃষ্টিভংগীৰ প্ৰয়োজন, যাতে গোলকীকৰণৰ ফলে গভীৰ সামাজিক বিভেদৰ সৃষ্টি নকৰে। এলপিজি সংস্কাৰ এক নিৰ্ণায়ক সন্ধিক্ষণ আছিল, কিন্তু অন্তৰ্ভুক্তিমূলক আৰু বহনক্ষম বিকাশৰ দিশত যাত্ৰা এক নিৰন্তৰ প্ৰক্ৰিয়া।

SEMINAL

Meaning in English — Strongly influencing later developments.

Meaning in Hindi — मौलिक, प्रभावशाली, युगांतरकारी।

Meaning in Assamese — যুগান্তকাৰী, মৌলিক, প্ৰভাৱশালী।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Seminal (Adjective)

Synonyms — Influential, groundbreaking, pioneering, original, formative.

Antonyms — Derivative, unoriginal, minor, insignificant, secondary.

Usage in a sentence — The year 1991 was a seminal landmark in India's economic history.

PRECIPICE

Meaning in English — A very steep rock face or cliff, especially a tall one; a dangerous situation.

Meaning in Hindi — कगार, खतरनाक स्थिति, संकट।

Meaning in Assamese — গৰা, বিপদজনক অৱস্থা, সংকট।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Precipice (Singular), Precipices (Plural)

Synonyms — Brink, verge, edge, crisis, cliff.

Antonyms — Safety, security, stability, certainty, assurance.

Usage in a sentence — The economy was on the precipice of a major crisis.

PARADIGM

Meaning in English — A typical example or pattern of something; a model or framework.

Meaning in Hindi — प्रतिमान, मिसाल, आदर्श ढाँचा।

Meaning in Assamese — আৰ্হি, নমুনা, আদৰ্শ।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Paradigm (Singular), Paradigms (Plural)

Synonyms — Model, pattern, example, standard, prototype.

Antonyms — Anomaly, deviation, exception, irregularity, aberration.

Usage in a sentence — The reforms represented a new economic paradigm for the country.

DRACONIAN

Meaning in English — (of laws or their application) excessively harsh and severe.

Meaning in Hindi — कठोर, निर्दयी, बेरहम।

Meaning in Assamese — কঠোৰ, নিৰ্দয়, নিষ্ঠুৰ।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Draconian (Adjective)

Synonyms — Harsh, severe, strict, cruel, oppressive.

Antonyms — Lenient, mild, gentle, merciful, tolerant.

Usage in a sentence — The pre-1991 economy was characterized by draconian regulations.

DISMANTLE

Meaning in English — To take (a machine or structure) to pieces.

Meaning in Hindi — भंग करना, विघटित करना, तोड़ देना।

Meaning in Assamese — ভংগ কৰা, ভাঙি পেলোৱা।

This Word is an English grammar: Verb

Forms — Dismantle (Verb), Dismantled (Verb)

Synonyms — Disassemble, take apart, break down, deconstruct, demolish.

Antonyms — Assemble, build, construct, create, erect.

Usage in a sentence — The reforms sought to dismantle the 'License Raj'.

UNFETTERED

Meaning in English — Not confined or restricted.

Meaning in Hindi — अप्रतिबंधित, निरंकुश, मुक्त।

Meaning in Assamese — অবাধ, সীমাবদ্ধ নোহোৱা, মুক্ত।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Unfettered (Adjective), Fetter (Verb)

Synonyms — Unrestrained, unrestricted, unconstrained, free, unbridled.

Antonyms — Restricted, fettered, constrained, limited, restrained.

Usage in a sentence — Liberalisation provided unfettered access to markets.

PROPONENTS

Meaning in English — A person who advocates a theory, proposal, or course of action.

Meaning in Hindi — समर्थक, प्रस्तावक।

Meaning in Assamese — সমৰ্থক, প্ৰস্তাৱক।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Proponent (Singular), Proponents (Plural)

Synonyms — Advocate, supporter, champion, promoter, exponent.

Antonyms — Opponent, critic, adversary, detractor, antagonist.

Usage in a sentence — The proponents of the reforms highlighted the potential for growth.

AMELIORATE

Meaning in English — To make (something bad or unsatisfactory) better.

Meaning in Hindi — सुधारना, बेहतर बनाना।

Meaning in Assamese — উন্নত কৰা, ভাল কৰা।

This Word is an English grammar: Verb

Forms — Ameliorate (Verb), Ameliorated (Verb), Amelioration (Noun)

Synonyms — Improve, enhance, better, upgrade, alleviate.

Antonyms — Worsen, aggravate, exacerbate, harm, intensify.

Usage in a sentence — The measures were intended to ameliorate the economic crisis.

IMPERATIVE

Meaning in English — Of vital importance; crucial.

Meaning in Hindi — अनिवार्य, अत्यावश्यक।

Meaning in Assamese — অত্যাৱশ্যকীয়, জৰুৰী।

This Word is an English grammar: Adjective / Noun

Forms — Imperative (Adjective/Noun)

Synonyms — Crucial, vital, essential, critical, necessary.

Antonyms — Unimportant, optional, nonessential, trivial, secondary.

Usage in a sentence — It was imperative for India to reform its economy.

BURGEONING

Meaning in English — Beginning to grow or increase rapidly; flourishing.

Meaning in Hindi — बढ़ता हुआ, तेजी से विकसित होता हुआ।

Meaning in Assamese — বৰ্ধমান, দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Burgeoning (Adjective), Burgeon (Verb)

Synonyms — Flourishing, growing, expanding, thriving, mushrooming.

Antonyms — Shrinking, diminishing, contracting, declining, waning.

Usage in a sentence — The IT sector was a burgeoning industry after the reforms.

DETRACTORS

Meaning in English — A person who disparages someone or something.

Meaning in Hindi — निंदक, आलोचक, विरोधी।

Meaning in Assamese — সমালোচক, নিন্দক, বিৰোধী।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Detractor (Singular), Detractors (Plural)

Synonyms — Critic, disparager, criticizer, opponent, attacker.

Antonyms — Proponent, supporter, advocate, admirer, champion.

Usage in a sentence — The policy was not without its detractors.

PERNICIOUS

Meaning in English — Having a harmful effect, especially in a gradual or subtle way.

Meaning in Hindi — हानिकारक, घातक, विनाशकारी।

Meaning in Assamese — ক্ষতিকাৰক, হানিকাৰক, विनाशकारी।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Pernicious (Adjective), Perniciously (Adverb)

Synonyms — Harmful, damaging, destructive, injurious, detrimental.

Antonyms — Beneficial, benign, harmless, advantageous, favorable.

Usage in a sentence — Critics pointed to the pernicious effects of rising inequality.

AUSTERITY

Meaning in English — Difficult economic conditions created by government measures to reduce public expenditure.

Meaning in Hindi — मितव्ययिता, तपस्या, कठोरता।

Meaning in Assamese — কঠোৰতা, मितব্যয়িতা।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Austerity (Noun), Austere (Adjective)

Synonyms — Strictness, severity, restraint, asceticism, frugality.

Antonyms — Luxury, extravagance, indulgence, lavishness, opulence.

Usage in a sentence — The government implemented austerity measures to control the deficit.

EGREGIOUS

Meaning in English — Outstandingly bad; shocking.

Meaning in Hindi — घोर, प्रबल, भयंकर।

Meaning in Assamese — ভয়ংকৰ, অতি বেয়া, জঘন্য।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Egregious (Adjective), Egregiously (Adverb)

Synonyms — Shocking, appalling, horrific, flagrant, atrocious.

Antonyms — Marvelous, wonderful, admirable, minor, slight.

Usage in a sentence — It was an egregious error for a statesman to make.

RESILIENCE

Meaning in English — The capacity to recover quickly from difficulties; toughness.

Meaning in Hindi — लचीलापन, सहनशीलता, दृढ़ता।

Meaning in Assamese — স্থিতিস্থাপকতা, সহনশীলতা।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Resilience (Noun), Resilient (Adjective)

Synonyms — Toughness, strength, flexibility, durability, adaptability.

Antonyms — Fragility, weakness, vulnerability, rigidity, brittleness.

Usage in a sentence — The reforms gave the economy a new resilience.

JUDICIOUS

Meaning in English — Having, showing, or done with good judgment or sense.

Meaning in Hindi — विवेकपूर्ण, बुद्धिमानीपूर्ण, उचित।

Meaning in Assamese — বিবেচনাপূৰ্ণ, বিবেকপূর্ণ, জ্ঞানী।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Judicious (Adjective), Judiciously (Adverb)

Synonyms — Wise, sensible, prudent, shrewd, astute.

Antonyms — Injudicious, foolish, imprudent, unwise, rash.

Usage in a sentence — A judicious approach is required to balance growth and equity.

In-Quiz Ad

🔥 Unlock Premium Access

Get unlimited mock tests for just ₹55/month

Upgrade Now