Contact form

Search This Blog

Footer Copyright

Design by - Blogger Templates | Distributed by Free Blogger Templates

About Us

This website Basically Provides, question pattern according to previous year & Current years Syllabus Jobs Portal For Candidates. All the Posts are provided here sectioned well table for easier to reach for Our viewers. Not only for Job you can visit here for boosting your knowledge. If you have any question please reach our contact us page.
StudyBix

Top Post Ad

Ads Area

Below Post Ad

1M + Views

6/trending/recent
×
728 x 90
Banner Ad Placeholder

Daily Reading 2nd June

Social Reform Movements in 19th Century India

The 19th century in India, under the shadow of British colonial rule, witnessed a profound intellectual and social upheaval. This period, often referred to as the Indian Renaissance, acted as a catalyst for a series of reform movements aimed at challenging deeply entrenched social evils. These movements were led by visionary thinkers who sought to eradicate pernicious customs and advocate for a more just and egalitarian society. They directly confronted the rigid dogma of orthodox traditions, which had stifled progress for centuries, and questioned the existing social hegemony that perpetuated inequality. These reformers believed that social reform was a necessary precondition for political freedom.

A key figure in this awakening was Raja Ram Mohan Roy, a staunch proponent of modern education and rational thought. He founded the Brahmo Samaj in 1828, which campaigned against idolatry, the caste system, and the abhorrent practice of Sati. His efforts were seminal in persuading the British government to officially abolish Sati in 1829. Following in his footsteps, Ishwar Chandra Vidyasagar championed the cause of women's emancipation, focusing intensely on widow remarriage and female education. He pioneered a powerful movement that culminated in the Hindu Widows' Remarriage Act of 1856, a landmark piece of social legislation that, despite facing immense opposition, provided a legal framework for widows to remarry.

The reformist zeal was not confined to Bengal. In Western India, Jyotiba Phule and his wife Savitribai Phule worked tirelessly for the education of women and lower-caste communities, establishing one of the first schools for girls in India in 1848. Swami Dayananda Saraswati, through the Arya Samaj founded in 1875, called for a return to the pristine authority of the Vedas while vehemently rejecting later accretions like idol worship, child marriage, and the rigid, birth-based caste system. These diverse movements, though varied in their methods, shared a common objective: to reform Hindu society from within and prepare India to face the challenges of the modern world. Their work laid the crucial intellectual and social foundation upon which the later, more extensive nationalist movement was built.

19वीं सदी में भारत में सामाजिक सुधार आंदोलन

ब्रिटिश औपनिवेशिक शासन की छाया में, भारत में 19वीं सदी में एक गहन बौद्धिक और सामाजिक उथल-पुथल देखी गई। यह अवधि, जिसे अक्सर भारतीय पुनर्जागरण (Renaissance) कहा जाता है, ने सामाजिक बुराइयों को चुनौती देने के उद्देश्य से सुधार आंदोलनों की एक श्रृंखला के लिए एक उत्प्रेरक (catalyst) के रूप में कार्य किया जो गहराई से जमा हुआ (entrenched) था। इन आंदोलनों का नेतृत्व दूरदर्शी विचारकों ने किया, जिन्होंने हानिकारक (pernicious) रीति-रिवाजों को जड़ से खत्म करने (eradicate) और अधिक न्यायपूर्ण और समतावादी (egalitarian) समाज की वकालत करने की मांग की। उन्होंने रूढ़िवादी (orthodox) परंपराओं के कठोर सिद्धांत (dogma) का सीधे तौर पर सामना किया, जिसने सदियों से प्रगति को बाधित किया था, और मौजूदा सामाजिक आधिपत्य (hegemony) पर सवाल उठाया जिसने असमानता को कायम रखा। इन सुधारकों का मानना था कि सामाजिक सुधार राजनीतिक स्वतंत्रता के लिए एक आवश्यक पूर्व शर्त थी।

इस जागरण में एक प्रमुख व्यक्ति राजा राम मोहन राय थे, जो आधुनिक शिक्षा और तर्कसंगत विचार के एक कट्टर (staunch) समर्थक (proponent) थे। उन्होंने 1828 में ब्रह्म समाज की स्थापना की, जिसने मूर्तिपूजा, जाति व्यवस्था और सती प्रथा जैसी घृणित (abhorrent) प्रथा के खिलाफ अभियान चलाया। उनके प्रयास 1829 में सती प्रथा को आधिकारिक रूप से समाप्त करने के लिए ब्रिटिश सरकार को मनाने में मौलिक (seminal) थे। उनके नक्शेकदम पर चलते हुए, ईश्वर चंद्र विद्यासागर ने महिलाओं की मुक्ति (emancipation) के कारण का समर्थन किया, विधवा पुनर्विवाह और महिला शिक्षा पर गहन ध्यान केंद्रित किया। उन्होंने एक शक्तिशाली आंदोलन का सूत्रपात किया (pioneered) जो 1856 के हिंदू विधवा पुनर्विवाह अधिनियम में समाप्त हुआ, जो सामाजिक कानून का एक ऐतिहासिक टुकड़ा था, जिसने immense विरोध का सामना करने के बावजूद, विधवाओं को पुनर्विवाह के लिए एक कानूनी ढांचा प्रदान किया।

सुधारवादी उत्साह केवल बंगाल तक ही सीमित नहीं था। पश्चिमी भारत में, ज्योतिबा फुले और उनकी पत्नी सावित्रीबाई फुले ने महिलाओं और निचली जाति के समुदायों की शिक्षा के लिए अथक प्रयास किया, 1848 में भारत में लड़कियों के लिए पहले स्कूलों में से एक की स्थापना की। स्वामी दयानंद सरस्वती ने 1875 में स्थापित आर्य समाज के माध्यम से वेदों के प्राचीन अधिकार में वापसी का आह्वान किया, जबकि मूर्तिपूजा, बाल विवाह और कठोर, जन्म-आधारित जाति व्यवस्था जैसी बाद की अभिवृत्तियों को दृढ़ता से खारिज कर दिया। ये विविध आंदोलन, हालांकि अपनी विधियों में भिन्न थे, एक साझा उद्देश्य साझा करते थे: हिंदू समाज को भीतर से सुधारना और भारत को आधुनिक दुनिया की चुनौतियों का सामना करने के लिए तैयार करना। उनके काम ने महत्वपूर्ण बौद्धिक और सामाजिक नींव रखी जिस पर बाद में, अधिक व्यापक राष्ट्रवादी आंदोलन का निर्माण हुआ।

১৯ শতিকাৰ ভাৰতত সমাজ সংস্কাৰ আন্দোলন

ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক শাসনৰ ছাঁত, ১৯ শতিকাৰ ভাৰতত এক গভীৰ বৌদ্ধিক আৰু সামাজিক উত্থান-পতন দেখা গৈছিল। এই সময়ছোৱাক প্ৰায়ে ভাৰতীয় নৱজাগৰণ (Renaissance) বুলি কোৱা হয়, যিয়ে গভীৰভাৱে শিপাই থকা (entrenched) সামাজিক কু-প্ৰথাবোৰক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱাৰ লক্ষ্যৰে এলানি সংস্কাৰ আন্দোলনৰ বাবে এক উদ্দীপক (catalyst) হিচাপে কাম কৰিছিল। এই আন্দোলনবোৰৰ নেতৃত্ব দিছিল দূৰদৰ্শী চিন্তাবিদসকলে যিসকলে विनाशकारी (pernicious) প্ৰথাবোৰ उन्मूलन (eradicate) কৰিবলৈ আৰু এক অধিক ন্যায়সংগত আৰু সমতাবাদী (egalitarian) সমাজৰ পোষকতা কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। তেওঁলোকে গোড়া (orthodox) পৰম্পৰাৰ কঠোৰ মতবাদ (dogma)ৰ পোনপটীয়া মুখামুখি হৈছিল, যিয়ে শতিকাজুৰি প্ৰগতি ৰুদ্ধ কৰি ৰাখিছিল, আৰু বৰ্তমানৰ সামাজিক আধিপত্য (hegemony)ক প্ৰশ্ন কৰিছিল যিয়ে বৈষম্যক স্থায়ী কৰি ৰাখিছিল। এই সংস্কাৰকসকলে বিশ্বাস কৰিছিল যে সামাজিক সংস্কাৰ ৰাজনৈতিক স্বাধীনতাৰ বাবে এক আৱশ্যকীয় পূৰ্বচৰ্ত।

এই জাগৰণৰ এজন মুখ্য ব্যক্তি আছিল ৰাজা ৰাম মোহন ৰায়, যি আধুনিক শিক্ষা আৰু যুক্তিবাদী চিন্তাৰ এজন নিষ্ঠাবান (staunch) সমৰ্থক (proponent) আছিল। তেওঁ ১৮২৮ চনত ব্ৰাহ্ম সমাজ প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল, যিয়ে মূৰ্তি পূজা, জাতি ব্যৱস্থা আৰু সতীদাহৰ দৰে ঘৃণনীয় (abhorrent) প্ৰথাৰ বিৰুদ্ধে অভিযান চলাইছিল। তেওঁৰ প্ৰচেষ্টা ১৮২৯ চনত ব্ৰিটিছ চৰকাৰক সতীদাহ প্ৰথা আনুষ্ঠানিকভাৱে বাতিল কৰিবলৈ পতিয়ন নিয়োৱাত মৌলিক (seminal) আছিল। তেওঁৰ পদাংক অনুসৰণ কৰি, ঈশ্বৰ চন্দ্ৰ বিদ্যাসাগৰে নাৰীৰ মুক্তি (emancipation)ৰ কাৰণক সমৰ্থন কৰিছিল, বিধৱা পুনৰ্বিবাহ আৰু নাৰী শিক্ষাৰ ওপৰত গভীৰভাৱে মনোনিৱেশ কৰিছিল। তেওঁ এক শক্তিশালী আন্দোলনৰ পথ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল (pioneered) যাৰ পৰিণতিত ১৮৫৬ চনৰ হিন্দু বিধৱা পুনৰ্বিবাহ আইন গৃহীত হৈছিল, যিটো সামাজিক আইনৰ এক উল্লেখযোগ্য অংশ আছিল আৰু ই প্ৰচণ্ড বিৰোধিতাৰ সন্মুখীন হোৱা সত্ত্বেও বিধৱাসকলক পুনৰ্বিবাহৰ বাবে এক আইনী কাঠামো প্ৰদান কৰিছিল।

সংস্কাৰবাদী উৎসাহ কেৱল বংগতে সীমাবদ্ধ নাছিল। পশ্চিম ভাৰতত, জ্যোতিবা ফুলে আৰু তেওঁৰ পত্নী সাৱিত্ৰীবাঈ ফুলে নাৰী আৰু নিম্নবৰ্ণৰ সম্প্ৰদায়ৰ শিক্ষাৰ বাবে অক্লান্তভাৱে কাম কৰিছিল, ১৮৪৮ চনত ভাৰতৰ প্ৰথম ছোৱালী বিদ্যালয়সমূহৰ ভিতৰত এখন স্থাপন কৰিছিল। স্বামী দয়ানন্দ সৰস্বতীয়ে ১৮৭৫ চনত প্ৰতিষ্ঠা কৰা আৰ্য সমাজৰ জৰিয়তে বেদৰ প্ৰাচীন কৰ্তৃত্বলৈ ঘূৰি অহাৰ আহ্বান জনাইছিল আৰু মূৰ্তি পূজা, বাল্য বিবাহ আৰু কঠোৰ, জন্ম-ভিত্তিক জাতি ব্যৱস্থাৰ দৰে পৰৱৰ্তী সংযোজনবোৰক তীব্ৰভাৱে প্ৰত্যাখ্যান কৰিছিল। এই বিভিন্ন আন্দোলনবোৰ, যদিও পদ্ধতিগতভাৱে ভিন্ন আছিল, এক উমৈহতীয়া উদ্দেশ্য আছিল: হিন্দু সমাজক ভিতৰৰ পৰা সংস্কাৰ কৰা আৰু ভাৰতক আধুনিক বিশ্বৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ'বলৈ প্ৰস্তুত কৰা। তেওঁলোকৰ কামে সেই গুৰুত্বপূৰ্ণ বৌদ্ধিক আৰু সামাজিক ভেটি স্থাপন কৰিছিল যাৰ ওপৰত পৰৱৰ্তী, অধিক ব্যাপক জাতীয়তাবাদী আন্দোলন গঢ় লৈ উঠিছিল।

RENAISSANCE


Meaning in English — A revival of or renewed interest in something, especially art, literature, or learning.

Meaning in Hindi — पुनर्जागरण, नव-जागरण।

Meaning in Assamese — কোনো বস্তুৰ পুনৰুজ্জীৱন বা নতুনকৈ আগ্ৰহ, বিশেষকৈ কলা, সাহিত্য বা শিক্ষাত।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — N/A

Synonyms — Revival, rebirth, resurgence, rejuvenation, renewal.

Antonyms — Decline, decay, deterioration, collapse, regression.

Usage in a sentence — The city is currently experiencing a cultural Renaissance.

CATALYST


Meaning in English — A person or thing that precipitates an event or change.

Meaning in Hindi — उत्प्रेरक, किसी घटना को शुरू करने वाला।

Meaning in Assamese — কোনো ঘটনা বা পৰিৱৰ্তন আৰম্ভ কৰা ব্যক্তি বা বস্তু।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Catalyze (Verb), Catalytic (Adjective)

Synonyms — Impetus, stimulus, spark, instigator, driver.

Antonyms — Hindrance, deterrent, inhibitor, obstacle, prevention.

Usage in a sentence — The new policy acted as a catalyst for economic growth.

ENTRENCHED


Meaning in English — (Of an attitude, habit, or belief) firmly established and difficult or unlikely to change; ingrained.

Meaning in Hindi — गहराई से जमा हुआ, स्थापित।

Meaning in Assamese — (মনোবৃত্তি, অভ্যাস, বা বিশ্বাসৰ) দৃঢ়ভাৱে প্ৰতিষ্ঠিত আৰু সলনি কৰিবলৈ কঠিন বা অসম্ভৱ; শিপাই থকা।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Entrench (Verb)

Synonyms — Ingrained, deep-rooted, established, fixed, embedded.

Antonyms — Superficial, temporary, flexible, recent, unfixed.

Usage in a sentence — Age-old customs are often deeply entrenched in society.

ERADICATE


Meaning in English — To destroy completely; put an end to.

Meaning in Hindi — जड़ से खत्म करना, उन्मूलन करना।

Meaning in Assamese — সম্পূৰ্ণৰূপে ধ্বংস কৰা; শেষ কৰা।

This Word is an English grammar: Verb

Forms — Eradication (Noun), Eradicable (Adjective)

Synonyms — Exterminate, eliminate, abolish, annihilate, obliterate.

Antonyms — Create, establish, introduce, preserve, plant.

Usage in a sentence — The goal is to eradicate poverty and hunger worldwide.

PERNICIOUS


Meaning in English — Having a harmful effect, especially in a gradual or subtle way.

Meaning in Hindi — हानिकारक, विनाशकारी।

Meaning in Assamese — ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱ থকা, বিশেষকৈ ক্ৰমান্বয়ে বা সূক্ষ্মভাৱে।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Perniciously (Adverb), Perniciousness (Noun)

Synonyms — Damaging, destructive, detrimental, malicious, malevolent.

Antonyms — Beneficial, advantageous, harmless, benign, favorable.

Usage in a sentence — The pernicious influence of social media on young minds is a growing concern.

EGALITARIAN


Meaning in English — Believing in or based on the principle that all people are equal and deserve equal rights and opportunities.

Meaning in Hindi — समतावादी, समानता में विश्वास करने वाला।

Meaning in Assamese — সকলো মানুহ সমান আৰু সমান অধিকাৰ আৰু সুযোগৰ যোগ্য বুলি বিশ্বাস কৰা।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Egalitarianism (Noun)

Synonyms — Equitable, impartial, democratic, classless, fair.

Antonyms — Elitist, hierarchical, discriminatory, unequal, biased.

Usage in a sentence — The reformers aimed to build a more egalitarian society.

DOGMA


Meaning in English — A principle or set of principles laid down by an authority as incontrovertibly true.

Meaning in Hindi — सिद्धांत, मत, रूढ़ि।

Meaning in Assamese — কোনো কৰ্তৃপক্ষৰ দ্বাৰা নিৰ্ধাৰিত এক নীতি বা নীতিৰ সমষ্টি যাক অপৰিৱৰ্তনীয়ভাৱে সত্য বুলি গণ্য কৰা হয়।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Dogmatic (Adjective), Dogmatism (Noun)

Synonyms — Doctrine, creed, tenet, belief, conviction.

Antonyms — Doubt, skepticism, uncertainty, open-mindedness, ambiguity.

Usage in a sentence — He challenged the scientific dogma of his time.

ORTHODOX


Meaning in English — Conforming to what is generally or traditionally accepted as right or true; established and approved.

Meaning in Hindi — रूढ़िवादी, परम्परागत।

Meaning in Assamese — সাধাৰণতে বা পৰম্পৰাগতভাৱে সঠিক বা সত্য বুলি গৃহীত হোৱা বিষয়ৰ সৈতে খাপ খোৱা; প্ৰতিষ্ঠিত আৰু অনুমোদিত।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Orthodoxy (Noun)

Synonyms — Conventional, traditional, conservative, mainstream, conformist.

Antonyms — Unorthodox, unconventional, radical, heretical, progressive.

Usage in a sentence — The reformers challenged the orthodox views on the role of women in society.

HEGEMONY


Meaning in English — Leadership or dominance, especially by one social group over others.

Meaning in Hindi — आधिपत्य, प्रभुत्व।

Meaning in Assamese — নেতৃত্ব বা আধিপত্য, বিশেষকৈ এটা সামাজিক গোটৰ আনৰ ওপৰত।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Hegemonic (Adjective)

Synonyms — Dominance, supremacy, authority, control, ascendancy.

Antonyms — Subordination, self-government, powerlessness, inferiority, weakness.

Usage in a sentence — They challenged the cultural hegemony of the ruling class.

STAUNCH


Meaning in English — Very loyal and committed in attitude.

Meaning in Hindi — कट्टर, निष्ठावान, पक्का।

Meaning in Assamese — মনোবৃত্তিত অতি বিশ্বাসী আৰু প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Staunchly (Adverb)

Synonyms — Loyal, faithful, committed, devoted, steadfast.

Antonyms — Disloyal, unfaithful, wavering, unreliable, fickle.

Usage in a sentence — He was a staunch defender of human rights.

PROPONENT


Meaning in English — A person who advocates a theory, proposal, or project.

Meaning in Hindi — समर्थक, प्रस्तावक।

Meaning in Assamese — কোনো তত্ত্ব, প্ৰস্তাৱ বা প্ৰকল্পৰ পোষকতা কৰা ব্যক্তি।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Propose (Verb)

Synonyms — Advocate, supporter, champion, defender, exponent.

Antonyms — Opponent, critic, adversary, detractor, antagonist.

Usage in a sentence — She is a leading proponent of environmental conservation.

ABHORRENT


Meaning in English — Inspiring disgust and loathing; repugnant.

Meaning in Hindi — घृणित, वीभत्स।

Meaning in Assamese — ঘৃণা আৰু বিতৃষ্ণা জন্মোৱা; জঘন্য।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Abhor (Verb), Abhorrence (Noun)

Synonyms — Detestable, despicable, loathsome, odious, repulsive.

Antonyms — Admirable, desirable, respectable, pleasant, delightful.

Usage in a sentence — Racism is an abhorrent practice that has no place in modern society.

SEMINAL


Meaning in English — (Of a work, event, or idea) strongly influencing later developments.

Meaning in Hindi — मौलिक, प्रभावशाली।

Meaning in Assamese — (কোনো কাম, ঘটনা বা ধাৰণাৰ) পৰৱৰ্তী বিকাশত শক্তিশালীভাৱে প্ৰভাৱ পেলোৱা।

This Word is an English grammar: Adjective

Forms — Seminally (Adverb)

Synonyms — Influential, groundbreaking, pioneering, original, formative.

Antonyms — Unimportant, derivative, minor, insignificant, secondary.

Usage in a sentence — His book on economic theory was a seminal work in the field.

EMANCIPATION


Meaning in English — The fact or process of being set free from legal, social, or political restrictions; liberation.

Meaning in Hindi — मुक्ति, उद्धार।

Meaning in Assamese — আইনী, সামাজিক, বা ৰাজনৈতিক বাধা-নিষেধৰ পৰা মুক্ত হোৱাৰ প্ৰক্ৰিয়া; মুক্তি।

This Word is an English grammar: Noun

Forms — Emancipate (Verb)

Synonyms — Liberation, freedom, release, deliverance, manumission.

Antonyms — Enslavement, subjugation, oppression, bondage, restriction.

Usage in a sentence — The movement fought for the emancipation of all oppressed people.

PIONEERED


Meaning in English — Developed or was the first to use or apply (a new method, area of knowledge, or activity).

Meaning in Hindi — सूत्रपात किया, मार्ग प्रशस्त किया।

Meaning in Assamese — (নতুন পদ্ধতি, জ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰ, বা কাৰ্যকলাপ) বিকশিত কৰা বা প্ৰথমে ব্যৱহাৰ বা প্ৰয়োগ কৰা।

This Word is an English grammar: Verb (Past Tense)

Forms — Pioneer (Verb/Noun), Pioneering (Adjective)

Synonyms — Initiated, launched, introduced, originated, spearheaded.

Antonyms — Followed, copied, imitated, concluded, terminated.

Usage in a sentence — The company pioneered the use of artificial intelligence in marketing.

In-Quiz Ad

🔥 Unlock Premium Access

Get unlimited mock tests for just ₹55/month

Upgrade Now